Türkiye'de Güneş Enerjisi Potansiyeli
Güneş enerjisi temiz ve yenilenebilir enerji kaynağı olarak sınıflandırılan bir enerji türüdür. Güneş enerjisinden yararlanmada en önemli unsur ülkenin bulunduğu coğrafi konum ve yıl boyu güneş ışığı alma potansiyelidir. Güneş ışınlarının geliş açışı, güneş ışınlarının geldiği süre uzunluğu gibi çeşitli unsurlar güneş enerjisinden elde edilen verimliliği ve potansiyeli belirlemektedir.
Avrupa ve diğer dünya ülkeleri ile kıyaslama yapıldığında Türkiye güneş enerjisinden yararlanma hususunda oldukça avantajlı bir konuma sahip. Tüm dünyanın enerji ve yaşam kaynağı olan güneş Türkiye’nin pek çok coğrafi bölgesinde yıl boyunca yüksek bir verimlilikle kendisini gösterir. Dünyaya gelen güneş ışınlarının saniyedeki enerji birimi 170 milyon MW kadardır.
Araştırma sonuçlarına göre bu değer Türkiye’de 1 yıl boyunca üretilen enerjisinin 1700 katı kadar olmakla birlikte Türkiye 1 yılın yaklaşık 110 gününü güneş enerjisi üretimi yönünden oldukça verimli geçirir. 110 gün oldukça yüksek bir değerdir. Eğer gerekli yatırımlar ve çalışmalar yapılırsa Türkiye güneş enerjisi potansiyelini en iyi şekilde değerlendirebilir.
Türkiye’nin Coğrafi Konumu ve Güneş Enerjisindeki Verimliliği
Türkiye konum olarak güneş enerjisinden en fazla ve en yüksek verimlilik düzeyinde yararlanma potansiyeline sahip olan bir ülke ve 36° – 42° ey paralelleriyle 26° – 45° doğu meridyenleri arasında yer alır. Bulunduğu konum itibariyle yılın 4 mevsimi boyunca güneş ışınlarını dönüşümlü olarak yoğun alan bölgelere sahiptir. Geniş arazilere kurulan güneş enerjisi santralleri sayesinde enerji ihtiyacının önemli bir kısmı karşılanabilir.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından Türkiye’nin Güneş Enerjisi Potansiyeli Atlası (GEPA) adı verilen bir rapor yayınlandı. Bu rapora göre ülkenin bir yıl içerisindeki toplam güneşlenme süresi 2.737 saat olarak belirlenmiş. Bu da günlük alınan güneşin 7,5 saate tekabül ettiğini gösterir. Güneş süresinden elde edilen yıllık güneş enerjisi ise 1.527 kWh olarak ölçülmüştür. Bu rakam günlük ortalama bir değere indirgendiğinde ise 4,2 kWh’e denk gelmektedir.
Türkiye yılın 114 günün güneş enerjisi üretme yetisine sahip olan bir ülke. Diğer ülkelere kıyaslandığında bu da oldukça ciddi bir rakam. Bu yüzden güneş enerjisi üzerine yoğunlaşan yatırımlar arttırılmalıdır. Yatırımların artması ile birlikte 1 yılda ortalama 1.100 kWh değerinde güneş enerjisi elde edilebilir.
Türkiye’deki Coğrafi Bölgelerin Güneş Enerjisi Alma Potansiyeli Ne Seviyededir?
Türkiye coğrafi konumu bakımından oldukça güneş enerjisi hususunda oldukça verimli bir yere sahiptir. Yılın büyük çoğunluğunda güneş ışınlarının güçlü bir açıyla geldiği Türkiye’de güneş oldukça önemli bir temiz enerji kaynağıdır.
Türkiye’de 7 adet coğrafi bölge bulunur. Bu bölgeler arasında güneş ışınlarının en fazla geldiği ilk bölge Güney Doğu Anadolu Bölgesi’dir. Ardından da Akdeniz Bölgesi gelmektedir. Güneş ışınlarının geliş açısı ve güneşli gün sayısı bakımından Akdeniz Bölgesi’nden sonra 3. sırada Doğu Anadolu Bölgesi; arından da sırasıyla İç Anadolu Bölgesi ve Ege Bölgesi gelir. Karadeniz Bölgesi ise güneş enerjisi yönünden en az verimliliğe sahip olan coğrafi bölgedir.
Güneş ışınlarının yılın büyük bir bölümünde dik açıyla geldiği Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nden elde edilen güneş enerjisi 1460 kW olarak belirlenmiştir. Bu bölgenin 1 yıllık güneşlenme süresi ise 2993 saat olarak ölçülmüştür.
Yapılan bilimsel araştırma sonuçlarına göre Türkiye’de en fazla güneş enerjisi haziran ayında üretilirken en az güneş enerjisi de Aralık ayında üretilmektedir. Güneş enerjisi üretiminde en verimli olan iki bölge is Güney Doğu Anadolu ve Akdeniz Bölgesi’dir.
Türkiye’de Güneş Enerjisinin Uygulama Alanları Nelerdir?
Güneşten gelen ışınlar sayesinde elektrik üretilir, aydınlatma ve su ısıtma ihtiyacı giderilir. Hem düşük maliyetli hem de oldukça verimli bir enerji kaynağı olan güneş enerjisinin kullanım alanı iki kısma ayrılır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
• Pasif Güneş Sistemi: Güneş enerjisi üretiminde geliştirilmiş olan en eski sistemlerden biri sayılır. Binaların ısınma ve soğutma ihtiyacının giderilmesi kapsamında oluşturulmuştur.
• Aktif Güneş Sistemi: Aktif güneş sistemleri sayesinde elektrik üretimi ile ısıtma ve soğutma ihtiyaçları giderilir.
Türkiye’de en çok pasif güneş sistemi kullanılmaktadır. Pasif güneş sistemi kullanılarak konutlar ve seralar ısıtılır, tahıl gibi zirai ürünler kurutulur. Aktif güneş sistemleri kapsamında yer alan güneş kolektörleriyle de su ısıtma işi yerine getirilir. Güneş kolektörleri oldukça kolay bir şekilde kurulduğundan pek çok evin su ısıtma ihtiyacının karşılanmasında yoğun olarak kullanılır.
Tüm bu kullanım alanlarına ek olarak güneş pilleri de Türkiye’de güneş enerjisinin yoğun olarak kullanıldığı bir diğer alandır. Güneş pilleri sayesinde otoyollar ve deniz fenerleri aydınlatılır. Ayrıca Orman Bakanlığı Orman Gözetleme Kuleleri, Türk Telekom ve bazı üniversite binaları gibi kamu kurum ve kuruluşlarında da güneş pillerinden yararlanılır.
Avrupa’da Güneş Enerjisinden Yararlanma Düzeyi Ne Durumdadır?
Güneş enerjisinden yararlanma oranı Avrupa’da oldukça yüksek bir düzeydedir. Yapılan bir araştırma sonucuna göre tüm Avrupa’da yer alan güneş enerjisi santrallerinin toplam enerji üretim gücü 016 yılında 100 GW olarak belirlenmiş ve 2016’da kaydedilen bu rakam 2005 yılında yalnızca 3 GW iken çok büyük çapta bir kapasite artırımı gerçekleşmiştir.
Avrupa ülkeleri arasında %32’lik pay ile Almanya güneş enerjisi üretiminde lider konumdadır. Almanya’yı %16’lık bir üretim oranıyla İtalya takip eder. Yapılan araştırmaların sonucunda Avrupa’da güneş enerjisinden elde edilen verimlilik ile bu enerjinin kullanım oranı her geçen yıl artış göstermektedir. Ancak Türkiye’ye kıyasla pek çok Avrupa ülkesi konum itibariyle güneş ışınlarından yeterince yararlanamıyor maalesef. Bu coğrafi elverişsizliğe rağmen yine de güneş enerjisinden olabilecek en fazla düzeyde yararlanma gayreti dikkat çekmektedir.
Türkiye’de Güneş Enerjisinin Kullanımı Hangi Düzeydedir?
Türkiye’de yaygın olarak konutlardaki suyun ısıtılması amacıyla güneş enerjisinden yararlanıldığı gibi bu işlem güneş kolektörleri sayesinde yerine getirilir. Özellikle Ege Bölgesi ve Akdeniz Bölgesi’ndeki konutlarda güneş kolektörlerine sıklıkla rastlanılır. Bu nedenle de Türkiye’de güneş kolektörü üretimi yapan pek çok şirket mevcuttur. Yapılan piyasa araştırmalarının sonucuna göre 1 yıl içerisindeki güneş enerjisi üretim hacmi 750.000 m2’dir. Bu miktarın bir kısmı ihtiyaçların giderilmesi için kullanılırken bir kısmı da ihraç edilerek gelir kaynağı yaratılmaktadır.
Güneş kolektörlerine ek olarak güneş enerjisinin bir diğer kullanım alanı olarak güneş panelleri görülür. Güneş panelleri sayesinde güneş enerjisi elektriğe dönüştürülüp depo edilir. Depolanan elektrik enerjisi merkeze uzak olan veya konum gereği elektrik enerjisinin kolaylıkla iletilemediği bölgelerde kullanılır. Bu gibi coğrafi yönden elverişsiz olan konumlara elektrik enerjisi iletmenin daha yüksek maliyetli olması sebebiyle güneş panelleri sıklıkla tercih edilen oldukça iktisatlı bir seçenektir.
