Çatı Güneş Enerjisinde Sistem Tasarımı Nasıl Yapılır? Neden Önemlidir?
Çatı Güneş Enerjisinde Sistem Tasarımı Nasıl Yapılır? Neden Önemlidir?
Çatı güneş enerjisinde sistem tasarımı için gerekli olan en önemli adım, kurulum yapılacak olan yerin detaylı bir keşfinin yapılmasıdır. Keşifte tesisin statik ve elektriksel olarak altyapısı incelenir. Keşifte edinilen bilgiler doğrultusunda çatı solar sistem tasarımına karar verilir.
Çatı solar sistemin keşifteki ilk aşaması kurulum yapılacak tesisin statik olarak incelenmesidir. Statik altyapının çatı GES tasarımı için önemli olan keşif notları şu şekildedir;
Çatı Yapısı
Çatı kaplamasının ve çatı taşıyıcısının malzemesine bakılır. Bunun sonucunda çatıda ek bir güçlendirme ya da yenileme ihtiyacının olup olmadığına karar verilir.
Çatı kaplama malzemesi; sandviç panel, trapez saç, membran, beton vb.dir. Bunlardan çatı güneş enerjisi için en uygunu sandviç paneldir. Yatırımcılar yeni bir çatı yaptırıyor ise solar çatı uyumlu çatı panellerine yönlendirilebilir.
Yapılan keşifte çatının taşıma kapasitesinde bir sorun olduğu düşünüldüğünde yatırımcı, statik inceleme için bir inşaat mühendisliği firmasına yönlendirilir. Çatı yapısı bilgisi, panellerin monte edileceği konstrüksiyonu seçmemiz için gerekli bir faktördür.
Sandviç panel ve trapez saç gibi çatılarda hadve aralıklarının mesafesi ölçülür. Bu da konstrüksiyon seçiminde rol oynar.
Membran çatılarda GES kurulumu için TPO – PVC ayrımı önemlidir. Ayrıca membran kaplamanın altında saç levha ya da taş yünü ve benzeri yumuşak yalıtım malzemesinden hangisini bulunduğu önemlidir.
Çatı Eğim ve Yön Bilgisi
Çatının eğim ve yön bilgisi sistem tasarımı için çok önemlidir. Çatının tek yöne ve güneye eğimli olması çatıGES’te verim açısından en çok tercih edilen çatı tasarımıdır.
Doğu-batı ve kuzey-güney gibi iki yöne eğimi olan ya da tek yöne eğimi olan çatılarda paneller çatıya sıfır yerleştirilebilir.
Kuzeye eğimli çatılarda eğim derecesi önemlidir. Eğer eğim fazla ise ve yapılan analizlerde verimin çok fazla düştüğü gözlemlenir ise paneller güneye bakacak şekilde açılı bir konstrüksiyon ile çatıya montajı yapılabilir.
Düz beton veya membran çatılarda paneller, ikili olarak doğu-batı yönünde açılı ya da yatay olarak tek yöne güneye bakacak şekilde açılı bir konstrüksiyon ile yerleştirilir.
Tek yöne açılı uygulamalarda paneller arasına uygun gölgelenme boşluğu mutlaka bırakılmalıdır.
Çatıda Verimi Etkileyen Diğer Unsurlar
Yapılan keşifte, çatıda gölgelendirme unsurlarının olup olmadığına bakılır. Bu unsurlar; baca, parapet, klima ünitesi vb. çatıda bulunan etkenler olabileceği gibi çatı yakınında bulunan daha yüksek kotta kalan binalar ya da çatının yakınında gölgelenme yapabilecek dağ vb. dış etkenler de olabilir. Bu etkenler gölgelenmeden oluşan verim kayıplarına sebebiyet verdiği için sistem tasarımı için önemlidir.
Eğer çatıda baca var ise islenme durumuna da bakılır. Çünkü panellerin verimini gölge kadar etkileyebilecek olumsuz bir unsur da islenmedir. Bu alanlara panel yerleşimi yapılmamasına dikkat edilmelidir.
Ayrıca bacalardan ya da havalandırmalardan çıkabilecek sıcaklık da panellerin aşırı ısınmasına ve bunun sonucunda sistem kayıplarına neden olabilir. Yüksek sıcaklık, istenmeyen bir durum olduğu için bu gibi unsurların da panel yerleşiminde göz önünde bulundurulması gerekir.
Sıcaklığının yüksek olduğu bölgelerde de panellerin havalandırılması için konstrüksiyon yüksekliği ya da açılı konstrüksiyonlar tercih edilebilir.
Verimi etkileyen başka bir faktör de tozlanmadır. Çatı ve çevresinde tozlanmayı artıracak etkenler var ise Güneş Enerjisi Santrali kurulduktan sonra panellerin yıkama sıklığı buna göre belirlenir.
Çatı solar sistemin keşifteki ikinci aşaması kurulum yapılacak tesisin elektriksel olarak incelenmesidir. Elektriksel altyapının çatı GES tasarımı için önemli olan keşif notları şu şekildedir;
Trafo ve Dağıtım Panosu Bilgisi
Kurulum yapılacak olan tesisin kendine ait trafosu var ise trafo etiketine, ana dağıtım panosuna ve var ise diğer dağıtım panolarına bakılarak şalter değerleri öğrenilmelidir. Bunun sonucunda GES panosunun nereye bağlanacağına karar verilir.
Tesis EDAŞ (Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi) trafosuna bağlı ve kendine ait trafosu yok ise, bağlı olunan trafonun gücü öğrenilir. Keşifte yine dağıtım panosu şalter değerine bakılarak GES panosunun bağlantısı için uygunluğuna karar verilir.
Bağlanılacak panolarda yer olmaması ya da şalter değerinin düşük kalması halinde yatırımcı bilgilendirilerek pano uygun ise şalter değişimi ya da ek bir bağlantı panosu yapımını söz konusu olabilir.
Inverter ve GES Pano Yerinin Belirlenmesi
Tesiste bağlantı yapılacak olan pano belirlendiğinde, inverterler ve GES pano montajı için uygun yer seçilir. Bu durum kablo metrajının belirlenmesi için de önemlidir.
Sıcaklık unsuru burada da istenmeyen bir durum olduğu için mümkün olduğunca inverterler ve GES pano güneş almayan ve serin bir yere konumlandırılmalıdır.
Kurulum Kapasitesi
Çatı güneş enerjisinin kapasitesini belirlemek için elektrik faturasına bakılarak Sözleşme Gücü öğrenilmelidir. Faturada yazmıyor ise tesis yetkilisinden ya da faturalandırma yapan kuruluştan tesisat numarası ile öğrenilebilir.
Sistem tasarımı yaparken sözleşme gücü ile sınırlı kalacağımız için eğer çatı alanımız bu güçten fazlasını karşılayabiliyor ise yatırımcı isteği doğrultusunda trafo kapasitesini artırıp buna bağlı olarak sözleşme gücü artırılabilir ya da direkt olarak sözleşme gücünü çift terimli tarifeye geçerek yükseltmek için ilgili EDAŞ kuruluşuna başvuru yapılabilir.
Tesiste trafo bulunmaması halinde bağlı olunan EDAŞ trafosunun kapasitesinin %10’u kullanılabilir. Bunun içinde gerekirse sözleşme gücü artışına gidilebilir.
Belirttiğimiz bu faktörler çatı solar sistem verimliliği için tasarımın önemini vurgulamaktadır. Son aşama olarak tasarımlar AutoCAD vb. çizim programları kullanılarak yapılır. Program üzerinden yukarıda belirttiğimiz tasarım unsurları göz önünde bulundurularak çatının ayrıntıları ile birlikte çizimi yapılır. Yapılan analizlerde tesise en uygun tasarım seçilerek bu tasarım üzerinden yapılan çalışmalar yatırımcı onayına sunulur.
